Ölülər - Ceyms Coys

İrland yazıçısı Ceyms Coysun “Dublinlilər” əsərini tamamlayan “Ölülər” povesti 1907-ci ildə yazılıb. O vaxt Coysun 25 yaşı vardı. Bu povest “Dublinlilər” toplusuna daxil olan hekayələri bir növ özündə cəmləşdirir. Povestdə bir çox ümumbəşəri problemlərə, o cümlədən, insanın tənhalığı, başqalarının, hətta ən yaxın adamların da onu başa düşməməsi, anlaya bilməməsi kimi məsələlərə toxunulur. “Ölülər” povesti, əslində, avtobioqrafik əsərdi. Qabriel Konroy gənc yazıçı Ceyms Coysa çox oxşayır. Qreta Konroyun prototipi isə Coysun öz arvadıdır. Qabriel xalalarıgildəki baldan qayıdanda təsadüfən öyrənir ki, arvadı onu sevmir, heç vaxt da sevməyib- Qreta çox gənc yaşlarında tanış olduğu Maykl adlı oğlanı sevirmiş, indi də onu sevir. Maykl artıq həyatda yoxdur, çoxdan ölüb. Lakin Qreta hələ də onu sevir. – Bunu biləndə Qabriel qəzəblənir. Lakin sonra onun qəzəbini mərhəmət və qibtə əvəz edir: Mayklı sədaqətlə sevib, bu sevgini hamıdan gizli saxlayan arvadına rəhmi gəlir, bir insan kimi ona rəğbəti də artır, öz ehtirasının qurbanı olmuş Maykla isə həsəd aparır. Qabriel özü də çox istərdi ki, hansısa bir ehtirasın qurbanı olub bu dünyadan köçəydi, lakin insanlar onu sevəydilərMüşfiq çox gənc yaşlarından yaradıcılıq alәminә gəlmiş, hәyatını, taleyini şeirlә bağlamış vә ömrünün sonuna kimi ondan ayrılmamışdır. Çox az da­vam edәn yaradıcılığı әrzindә şairin yazdıqlarını nәzәrdәn keçirdikdә onun mәhsuldarlığına, әmәksevәrliyinә heyrәt etmәyә bilmirsәn. Şeir onun hәyatına elә bil hakim kәsilmişdi. O, bir gün belә olsun bu hakimin iradәsindәn kәnara çıxa bilmir, bir şey yazıb yaratmamış rahat olmur, olmaq istәmirdi. Müəllifin bir-birindən maraqlı və oxunaqlı şeirləri, poemaları bu külliyyatda öz əksini tapmışdır. Bu kitab Azərnəşr Dövlət nəşriyyatı tərəfindən əvvəllər buraxılmış kitablar əsasında nəşrə hazırlanmışdır. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Bakı, Qanun Nəşriyyatı, 2018, 80 səh Tərcümə : Ramiz Abbaslı

---

Ceyms Avqustin Aloizius Coys (ing. James Augustine Aloysius Joyce) - İrland modernist yazıçısı və şairidir. Ceyms Coys, Con Stanislav Coys ilə həyat yoldaşı Meri Ceynin 10 uşağından ən böyüyü olaraq 1882-ci il fevralın 2-də Dublin şəhərində qədim zadəgan ailəsində anadan olmuşdur. Anadan olduğu dövrdə və daha sonraki bir neçə il boyunca atası vergi idarəsində işlədi. Önəmli bir katolik məktəbi olan Clongowes Wood College də bir müddət sonra isə Dublin şəhərində olan Belvedere College də oxuduqdan sonra 1898-ci ildə Dublindəki University Collegeyə girdi və 4 il sonra müasir dillərdən diplom alaraq məzun oldu. 1904-cü ildə 20 yaşında Galwayli bir qız olan Finss Oteldə otaq xidmətçiliyi edən Nora Barnacle ilə qarşılaşıb ona aşiq oldu. Eyni ilin oktyabr ayında birlikdə Qitə Avropasına getdilər və Coysun oradakı Berlitz məktəbində tapdığı müəllimlik işi tapdığı Polaya yerləşdilər. Coysun Romada bir bankda işlədiyi qısa və kefsiz bir dövrün xaricində, Önlərindəki 10 il boyunca buranı özlərinə yuva etdilər. Giorgio ve Lucia adındaki uşaqları burada dünyaya göz açdı. Coys İrlandiyadan getmezdən öncə Avtobioqrafik bir roman olan Stephen Hero üzərində işləməyə başladı. Yene o dövrlərdə başladığı qısa hekayələrini bir yerə gətirən "Dublinlər" əsərini tamamladı. Kitab bir sıra mübahisə və müzakirədən sonra 1914-cü ildə çap olunmuşdu. Bu sırada Chamber Music adlı şeir kitabını çıxardı və Egoist adlı kiçik bir İngilis jurnalında 1914-1915-ci illərdə bölümlər olaraq çap olunan Stephen Heronun hekayəsini A Portrait o f the Artist as a Young Man (Sənətçinin bir rəssam olaraq portreti) adı ilə yenidən yazdı. Coys Ceymsin yaradıcılığı ingilis dilindədir. Onun mənzum parodiyalardan ibarət "Kamera musiqisi" adlı ilk kitabı 1907-ci ildə işıq üzü görmüşdür. O, realist səpkili "Dublinlilər" (1914) hekayə kitabının, "Rəssamın cavanlıq portreti" (1916) avtobioqrafik romanının, "Sürgün olunmuşlar" (1918) pyesinin müəllifidir. Onun 1922-ci ildə qələmə aldığı "Uliss" romanında cəmiyyətdə ictimai bərabərsizlik, ümidsizlik, inamsızlıq öz əksini tapmışdır. Coys Ceyms 13 yanvar 1941-ci ildə Sürixdə vəfat etmişdir.