Böyük fransız maarifçi-filosofu, yazıçı, şair və dramaturqu Volter özünün yaradıcılığı, habelə ictimai fəaliyyəti ilə insanlığın tərəqqisinə xidmət etmiş böyük mütəfəkkirlərdən biri sayılır, təsadüfi deyil ki, dahi fransız yazıçısı Viktor Hüqo “XVIII yüzilliyin Volter yüzilliyi olduğunu” deməklə bu böyük şəxsiyyətin gördüyü işləri çox yüksək dəyərləndirmişdir. Bəlli olduğu kimi, Volterin əsərləri Azərbaycan oxucusuna çox az tanışdır. Yaranmış bu boşluğu az da olsa, doldura bilmək üçün böyük mütəfəkkirin əsərlərini anadilli oxucularımızın diqqətinə çatdırmağı faydalı sayırıq. Təqdim etdiyimiz ikinci cilddə Volterin sırf fəlsəfi yaradıcılığından örnəklər verilmişdir.

---

Volter (fr. François-Marie Arouet; d. 21 noyabr 1694, Paris – ö. 30 may 1778, Paris) — XVIII əsr Fransa maarifçilərinin görkəmli nümayəndəsi, şair, publisist, tarixçi, insan hüquqları müdafiəçisi. Əsl adı Fransua-Mari Aruedir. Adı tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısına daxil edilib. Volter üçüncü silkə məxsus olan ailədə anadan olmuşdur. O, feodal qaydalarına və katolik kilsəsinə qarşı çıxışları ilə şöhrət qazanmışdı. Volter yaradıcılığının əsas məqsədi maarifi yaymaq, xalqın beynindən dini xürafatları çıxarmaq vəzifəsini həyata keçirməkdən ibarət idi. Volter mövcud köhnəlmiş qaydaların dəyişdirilməsini inqilabda deyil, “maariflənmiş monarxdan” gözləyirdi. Sadə xalqa o, bir qədər ehtiyatla yanaşırdı. O, bütün adamların qanun qarşısında bərabər olmasını, hər cür imtiyazların ləğv edilməsini tələb edirdi. Son nəticədə Volter istəyirdi ki, kralın hakimiyyətinin məhdudlaşdıran konstitusiya meydana gəlsin. Eyni zamanda Volter şair və yazıçı olmaqla yanaşı insanlarla mükəmməl münasibət qurmağı bacaran bir ictimai xadim olmuşdur.Mari Aruyenin həyatı haqqında yazılan gündəliklərdən birində onun öz yazılarını yataqda kağızı sevgilisinin kürəyinə söykəməklə yazdığını xatırlamışlar.